ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΩΝ ΕΤΩΝ

ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ

2000
1. Ιούνιος
Α΄. ΚΕΙΜΕΝΟ: Γιάννης Ρίτσος, Η Σονάτα του Σεληνόφωτος (απόσπασμα σ. 35-49).
[πεζό, στ.1-14, 33-44, 215-228, πεζό]
Β΄. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1. Η "Σονάτα του Σεληνόφωτος", όπως και οι περισσότερες συνθέσεις της Τέταρτης Διάστασης, έχει στοιχεία θεατρικού έργου. Να τα εντοπίσετε στο απόσπασμα που σας δίνεται και να εξηγήσετε τη λειτουργία τους.

Μονάδες 15

2. Πώς λειτουργεί το φεγγάρι σε σχέση με τη γυναίκα και το χώρο, εσωτερικό και εξωτερικό, στον πρόλογο, στις δύο πρώτες στροφές (στίχοι 1-9) και στον επίλογο;

Μονάδες 20

3. Ποιος είναι ο συμβολισμός των πραγμάτων στους στίχους 37-43 (τούτο το σπίτι ... πολυθρόνα) και με ποια εκφραστικά μέσα δίνεται;

Μονάδες 20

4. Να σχολιάσετε τη στάση του Νέου στον επίλογο.

Μονάδες 25

5. Σε ποια χαρακτηριστικά της πολιτείας δίνει έμφαση ο Γ. Ρίτσος στους στίχους 219-227 του κειμένου και σε ποια ο Γ. Γεραλής στο ποίημά του "Οι πολυάνθρωπες οι πολιτείες" που ακολουθεί.

Μονάδες 20

Γιώργος Γεραλής, Οι πολυάνθρωπες οι πολιτείες (απόσπασμα)
Οι πολυάνθρωπες οι πολιτείες
ωραίες το βράδυ,
μέσα σε λάμψεις πολύχρωμες
κανένα φως,
στο βουητό το αδιάκοπο
ήχος κανένας,
σε αναρίθμητα πρόσωπα
μορφή καμιά.
Ωραίες το βράδυ,
με την απέραντη μοναξιά
στο κινούμενο πλήθος,
πόση ξεκούραση,
μιλάς δε σ' ακούνε,
γνέφεις κι εκείνοι ονειρεύονται,
το ποτάμι κυλά
καθρεφτίζοντας άστρα διαλυμένα,
προσωπεία από τη μια
κι από την άλλην όχθη.
..............................................
Χέρια που δέρνονται μεθυσμένα,
μάτια ανεξερεύνητα, δεν τα προφταίνεις
κι οι συναντήσεις συμπτωματικές και δίχως
μιαν οποιαδήποτε συνέχεια, όπως
οι γνωριμίες στις κλινικές.
2001
1. Ιούνιος
Α΄. ΚΕΙΜΕΝΟ: Γιώργος Ιωάννου, Το Γάλα (απόσπασμα: Γάλα έχω χρόνια...μπλαζέδες... σ. 252-254)
Β΄. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1. Η μαρτυρία, το βίωμα, η εξομολόγηση τροφοδοτούν τα κείμενα του Ιωάννου. Αφού μελετήσετε το απόσπασμα, να γράψετε ένα ενδεικτικό χωρίο για κάθε περίπτωση.

Μονάδες 15

2. Στο απόσπασμα, πού σας δίνεται, να εντοπίσετε τέσσερις διαφορετικές αφηγηματικές τεχνικές και να αναφέρετε τη λειτουργία τους.

Μονάδες 20

3. Η δομή του πεζογραφήματος του Γ. Ιωάννου θεωρείται στοιχειώδης σε αντίθεση με τους παλιότερους πεζογράφους. Να αναφέρετε τέσσερα στοιχεία του αποσπάσματος που τεκμηριώνουν τη θέση αυτή.

Μονάδες 20

4. "Θυμάμαι ένα σωρό γωνιές που είδα ανθρώπους να πέφτουν. Περνώντας τους ξαναφέρνω στη μνήμη μου λέγοντας μια ευχή. Αν ήμασταν άνθρωποι θα 'πρεπε σε μερικά έστω σημεία να υπάρχει κάτι, ένα σημάδι για μαρτυρία και υπενθύμιση". Να σχολιάσετε το περιεχόμενο του παραπάνω χωρίου σε μία έως δύο παραγράφους.

Μονάδες 25

5. Πώς αντιμετωπίζεται η πείνα στο απόσπασμα του Γ. Ιωάννου και πώς στο απόσπασμα του Π. Γλέζου που ακολουθεί;
Πέτρος Γλέζος, Το διακοσάρι (απόσπασμα)
Περνούσαμε τις φριχτές ημέρες της σκλαβιάς. Οι Γερμανοί και οι Ιταλοί είχαν ρημάξει την ώρα, είχαν ρουφήξει κάθε ικμάδα της. Το πλήθος πεινούσε, γύριζε απελπισμένο στους δρόμους σαν πεινασμένο σκυλί. Όλη την ημέρα μακάβρια ηχούσε η φωνή της πείνας σε όλη την πόλη.
Το διαμέρισμα πού τώρα μέναμε ήταν ισόγειο, από τα παράθυρά του μπορούσαν να μας βλέπουν οι περαστικοί. Έτσι, φοβισμένα ματάκια μικρών παιδιών έσκυβαν και μας κοίταζαν, άπλωναν το χέρι προτείνοντας ένα δισκάκι για λίγο φαγητό, ένα ντενεκεδάκι για λίγο λαδάκι. Σχεδόν κάθε μεσημέρι η ίδια πονεμένη άγρια φωνή κάποιου μεγάλου ακουγόταν.
-Πεινάω, καλέ κυρίες μου, πεινάω!... Δομούτε, καλέ κυρίες μου, λίγο ψωμάκι. Δομούτε λίγο ψωμάκι...
Και φοβερό σπαραγμό αισθανθήκαμε κάποιο μεσημέρι, όταν ο αγαπητός μας νέος γιατρός ήρθε στο σπίτι μας, κρατώντας ένα μικρό φλιτζάνι, να ζητήσει δειλά δειλά λίγο λάδι.
-Η μητέρα πρήστηκε... Έπαθε αβιταμίνωση!...
Πεινούσαμε κι εμείς. Όμως κρατηθήκαμε με την βοήθεια του Θεού στη ζωή, εμείναμε σφιχτά ενωμένοι και στην πείνα και στο λίγο φαγάκι, πού εξοικονομούσαμε. Έτσι μπορούσαμε να κάνουμε ακόμη κι ένα μικρό πιατάκι κόλλυβο στη μνήμη της μητέρας και να το πάμε κάτω στο Τρίτο Νεκροταφείο, το νεκροταφείο της Κοκκινιάς, όπου χιλιάδες οι φτωχοί κάτοικοι της πολιτείας και οι παρεπίδημοι κοιμούνται τον αιώνιον.
Λοιπόν, ένα πρωινό βγαίνοντας από το Νεκροταφείο είδαμε να φεύγει απ' αυτό ένας χλομός αδύνατος νέος σέρνοντας παλιό κακοφτιαγμένο χειραμάξι. Κι όταν καλύτερα προσέξαμε, είδαμε με φρίκη μέσα στο χειραμάξι, διπλωμένη σχεδόν στα δύο, μεσόκοπη γυναίκα πεθαμένη. Ήταν ένας σκελετός, τα αραιά άσπρα μαλλιά της χύνονταν έξω από το χειραμάξι και τα λυμένα χέρια της κρεμασμένα κι αυτά έξω χτυπούσαν στις μεταλλικές ρόδες του χειραμαξιού και μαύριζαν.
Τρομάξαμε. Ένας Γερμανός στρατιώτης φωτογράφιζε το θέαμα.
-Πού πηγαίνεις, παιδί μου, την νεκρή; ερωτήσαμε κατάπληκτοι.
-Φεύγω, απάντησε, δεν την δέχονται εδώ. Κατοικούσε, λέει, σε περιφέρεια, στον Αιγάλεω, που δεν δικαιούται να θάβει τους νεκρούς του εδώ!...

Μονάδες 20

2. Ιούλιος

Α΄. ΚΕΙΜΕΝΟ: Κωνσταντίνου Καβάφη, "ΚΑΙΣΑΡΙΩΝ", σ. 59.
Β΄. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1. Χαρακτηριστικά στοιχεία της ποίησης του Καβάφη είναι η πεζολογία, η παραστατικότητα και η λεπτή ειρωνεία. Να εντοπίσετε από τρία παραδείγματα των χαρακτηριστικών αυτών στο συγκεκριμένο ποίημα.

Μονάδες 15

2. Το ποίημα αποτελείται από τρία μέρη. Ποια είναι η λειτουργικότητα του κάθε μέρους;

Μονάδες 20

3. Ποιες ιδιοτυπίες παρατηρούνται στη στιχουργική και στη γλώσσα του ποιήματος Καισαρίων του Κ. Καβάφη;

Μονάδες 20

4. "Οι άφθονοι έπαινοι κ' η κολακείες εις όλους μοιάζουν". Να σχολιαστεί η φράση σε μία παράγραφο.

Μονάδες 25

5. Πώς η ποίηση συμπληρώνει τα κενά της ιστορίας στο ποίημα Καισαρίων του Κ. Καβάφη και πώς στο ποίημα Τα περασμένα του Μ. Δημάκη που ακολουθεί;

Μηνά Δημάκη, "ΤΑ ΠΕΡΑΣΜΕΝΑ"

Ιδού ο τάφος του Ετρούσκου πρίγκιπα
Που βρέθηκε
Χρόνια αμέτρητα καταχωνιασμένος στη γη
Ιδού το άρμα με το τιμόνι και τους τροχούς
Και λείψανα -κόκαλα από άλογα που το οδηγούσαν
Στην επίσημη εκφορά
Να τον ενταφιάσουν με τις πρέπουσες τιμές
Οι γυναίκες τον πλύναν με αρώματα
Του φόρεσαν την ωραιότερη πανοπλία του
Την περικεφαλαία με το λοφίο στ' όμορφο κεφάλι
Ορειχάλκινη πλάκα στο στήθος
Ασημοστολισμένη με κρίνα και γιασεμιά
Κι ολόκληρη την αρματωσιά του στο πλευρό του αποθέτουν
Λες θα μετέχει στους νεκρικούς αγώνες
Που για χάρη του δίνονται...
Ύστερα έρχεται η ποίηση
Ανασκάβοντας κι αυτή νεκροπόλεις
Συμπληρώνοντας τα κενά
Ετρούσκος ή Κνώσιος ή Αιγύπτιος
Οι αιώνες κυλούν
Περισώζοντας μνήμες
Ίχνη από τα περασμένα...

Μονάδες 20

2002

1. Ιούνιος

Α΄. ΚΕΙΜΕΝΟ: Στρατής Δούκας, Ιστορία ενός αιχμαλώτου (απόσπασμα: Από την κούραση πείνα δε νιώθαμε, [σελ.191]... δοξάζαμε το Θεό. [σελ.194])
Β΄. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1. Ποιο είναι το ιστορικό πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται το απόσπασμα από το έργο του Στρατή Δούκα "Ιστορία ενός αιχμαλώτου"; (Μονάδες 7). Να δώσετε τέσσερα στοιχεία μέσα από το κείμενο με τα οποία να τεκμηριώνετε την άποψή σας (Μονάδες 8).

Μονάδες 15

2. Ποια είναι τα βασικά γνωρίσματα τα οποία συντελούν στο να διατηρηθεί η αμεσότητα και η ζωντάνια του αφηγηματικού προφορικού λόγου στο κείμενο του Στρατή Δούκα που σας έχει δοθεί; Να τεκμηριώσετε με παραδείγματα την άποψή σας.

Μονάδες 20

3. Σε ποιο πρόσωπο γίνεται η αφήγηση και γιατί έχει επιλεγεί αυτό;

Μονάδες 20

4. "Στο λόγο απάνω, έφεραν σε καλάθια κουραμάνες. Μας έβαλαν στο ζυγό, δίνοντας στους δυο νομάτους από μισή. Ύστερα μας άφησαν στο συντριβάνι να πιούμε νερό.
Εκείνη τη μέρα είχε έρθει άνθρωπος μεγάλος απ' το Αχμετλί, μας έλεγαν οι στρατιώτες, κι από δω κι εμπρός θα περάσετε καλά.
Το βράδυ μας έγδυσαν. Ό,τι είχαμε απάνω μας, δαχτυλίδια, ρολόγια, μας τα πήρανε. Ως και τα χρυσά δόντια μάς βγάλανε απ' το στόμα".
Να σχολιάσετε το περιεχόμενο του αποσπάσματος σε δύο παραγράφους.

Μονάδες 25

5. Να συγκρίνετε το απόσπασμα του Στρατή Δούκα από την "Ιστορία ενός αιχμαλώτου" με το απόσπασμα του Ηλία Βενέζη από το "Νούμερο 31328" ως προς τη δίψα. Να εντοπίσετε τέσσερα κοινά σημεία σχετικά με αυτό το θέμα και να τα σχολιάσετε.

Μονάδες 20

Ηλίας Βενέζης, Το Νούμερο 31328 (απόσπασμα)
Ο ήλιος ανέβαινε καφτός, εχτρικά, χωρίς οίκτο. Μες στον Οχτώβρη ένας τέτοιος ήλιος! 'Αρχισε να μας καίη η δίψα. Η σκόνη κολλούσε στις γλώσσες, που μπαινόβγαιναν σαν κουρντισμένες. Φτύναμε να φύγη η πίκρα. Μα τα στόματα ήταν ξερά. Κι αν έβγαινε λίγο φτύμα, μετανοιώναμε ύστερα για την ογρή ουσία που αφήσαμε να ξοδευτεί.
- Νερό! Νερό!
- Τι; λέει ο αξιωματικός της συνοδείας.
- Σου! σου! (νερό) φωνάζαμε τούρκικα.
- Σου; Μάλιστα!
Κοντεύαμε σε μια πηγή. Μας κράτησαν καμιά εικοσαριά μέτρα αλάργα. Οι στρατιώτες πήγαιναν διαδοχικά, πίνανε, πότιζαν τ' άλογα, γεμίζαν τα παγούρια τους. Πίναν με τις χούφτες. Βλέπαμε το νερό που ξέφευγε και χυνόταν απ' τα στόματά τους. Όλα τα κορμιά γέρναν προς αυτή τη φευγαλέα καθαρή γραμμή που σκορπούσε καταγής. Ακούγαμε τον ήχο της. Τον ακούγαμε. Με μάτια γεμάτα πυρετό γέρναμε προς τα εκεί. Έτσι όπως γέρνουν τα διψασμένα δέντρα.
- ΄Ελεος!
Τίποτα! Μας κρατούσαν μακριά, κολλημένους στο θέαμα. 'Αφησαν μονάχα τις γυναίκες και το παιδάκι να παν να πιουν.
- Λυπηθήτε μας! Λυπηθήτε μας! φωνάζαμε.
Η γυναίκα του ρολογά γέμισε τις χούφτες νερό κ' έκαμε να το φέρη στον άντρα της. Σιγά. Κοιτάζαμε με μίσος αυτή τη χούφτα που πλησίαζε. Ένας στρατιώτης πάει από πίσω κλέφτικα, και ξαφνικά χώνει τα χέρια του κάτου απ' τις μασχάλες της γυναίκας. Τη γαργαλούσε. Αυτή κάνει μια προσπάθεια, λίγο ακόμα, να τρέξη, να σώση το νερό. Μα κι ο άλλος δώσ' του, δώσ' του τη γαργαλούσε. Κ' εκείνη δε βάσταξε. έμπηξε τα χάχανα. Λίγα μέτρα μπροστά μας. ΄Ανοιξε τα χέρια της να προφυλαχτά: Το νερό χύθηκε καταγής.
Ήρθε και σκορπίστηκε πλάι στον άντρα της σα λέσι¹. Αυτός, μ' αγκριλωμένα μτια που τ' αυλάκωνε ακόμα το όραμα, χίμηξε και της έγλειφε τα βρεμένα δάχτυλα ένα eνα, με λύσσα, σα να 'θελε να τα καταπιή.
_______________________
1 λέσι: πτώμα ζώου, ψοφίμι.
2003
1. Ιούνιος
Α΄. ΚΕΙΜΕΝΟ: Γεώργιος Βιζυηνός, Το αμάρτημα της μητρός μου (απόσπασμα: Όταν επανήλθον να καθίσω πλησίον της...Ύστερα όμως άρχισε να γίνεται σιγανός και συλλογισμένος. σ.147-150).
Β΄. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1. Από πού αντλεί το αφηγηματικό υλικό του ο Γεώργιος Βιζυηνός και πώς το αξιοποιεί; (Μονάδες 9) Να αναφέρετε τρία σημεία του παραπάνω κειμένου, τα οποία τεκμηριώνουν τη θέση σας (Μονάδες 6).

Μονάδες 15

2. Να αναφέρετε, με παραδείγματα μέσα από το παραπάνω κείμενο, πέντε από τα βασικά χαρακτηριστικά της διηγηματογραφίας του Βιζυηνού.

Μονάδες 20

3. "Ο Βιζυηνός έχει την ικανότητα να διαγράφει αυθυπόστατους ανθρώπινους τύπους, επιμένοντας πολύ στη λεπτομερειακή απόδοση των ψυχικών καταστάσεων. Οι ήρωές του, ιδωμένοι με αγάπη, έχουν μια ειδική ευαισθησία, είναι ήρωες παθητικοί". (Γιώργος Παγανός, Η Νεοελληνική Πεζογραφία, τ. Α΄, Κώδικας, Θεσσαλονίκη 1999). Να επαληθεύσετε την παραπάνω άποψη με στοιχεία από το απόσπασμα του Γ. Βιζυηνού.

Μονάδες 20

4. "- Το πλάκωσες, γυναίκα, το παιδί μου! - είπεν ο πατέρας σου, και τον επήραν τα δάκρυα. Τότε άρχισα εγώ να κλαίγω στα δυνατά και να ξεφωνίζω. Μα ο πατέρας σου έβαλε το χέρι του στο στόμα μου και - Σους! με είπε. Τι φωνάζεις έτσι, βρε βώδι; - Αυτό με το είπε. Θεός σχωρέσ' τονε. Τρία χρόνια είχαμε πανδρευμένοι, κακό λόγο δεν με είπε. Κ' εκείνη τη στιγμή με το είπε. - Ε; Τι φωνάζεις έτσι; Θέλεις να ξεσηκώσης τη γειτονιά, να πη ο κόσμος πως εμέθυσες κ' επλάκωσες το παιδί σου;".
Να σχολιάσετε σε δύο παραγράφους (130-150 λέξεις) τη στάση του πατέρα, όπως αυτή προκύπτει από το παραπάνω απόσπασμα.

Μονάδες 25

5. Να γίνει συγκριτικός σχολιασμός του αποσπάσματος από "Το αμάρτημα της μητρός μου" του Γ. Βιζυηνού με το παρακάτω απόσπασμα από την "Αναφορά στον Γκρέκο" του Νίκου Καζαντζάκη όσον αφορά στη θέση της γυναίκας.

Μονάδες 20

Νίκος Καζαντζάκης, Αναφορά στον Γκρέκο, (απόσπασμα).
Μονάχα μια φορά θυμούμαι τη μητέρα μου να λάμπει παράξενα το μάτι της, να γελάει και να χαίρεται, σαν όταν θα 'ταν ανύπαντρη ή αρραβωνιασμένη. Πρωτομαγιά, είχαμε πάει σ' ένα χωριό, στη Φόδελε, γεμάτο νερά και περβόλια πορτοκαλιές, να κάμει ο πατέρας μου μια βάφτιση. Οπόταν, άξαφνα, σφοδρή νεροποντή ξέσπασε, γίνηκε ο ουρανός νερό κι άδειασε απάνω στη γης, κι αυτή κακάριζε, άνοιγε και δέχουνταν τ' αρσενικά νερά βαθιά στον κόρφο της. Είχαν μαζευτεί οι προύχοντες του χωριού, με τις γυναίκες τους και τις κόρες, στο μεγάλον οντά του κουμπάρου, η βροχή κι οι αστραπές έμπαιναν από τις χαραμάδες της πόρτας και των παραθυριών, ο αέρας μύριζε πορτοκάλι και χώμα. Και μπαινόβγαιναν τα τραταρίσματα, τα κρασιά, τα ρακιά κι οι μεζέδες, πήρε να βραδιάζει, άναψαν τα λυχνάρια, οι άντρες ήρθαν στο κέφι, οι γυναίκες οι χαμοβλεπούσες σήκωσαν τα μάτια κι άρχισαν να κακαρίζουν σαν τις πέρδικες· κι όξω από το σπίτι μούγκριζε ακόμα ο Θεός, πλήθαιναν οι βροντές, τα στενά δρομάκια του χωριού είχαν γίνει ποτάμια, κατρακυλούσαν οι πέτρες και χαχάριζαν, είχε γίνει ο Θεός νεροποντή κι αγκάλιαζε, πότιζε, κάρπιζε τη γης.
Κι ο κύρης στράφηκε στη μάνα μου, πρώτη φορά είδα να την κοιτάζει με τρυφεράδα, κι η φωνή του πρώτη φορά είχε γλυκάνει:
- Μαργή, της είπε, τραγούδηξε.
Της έδινε την άδεια, μπροστά σε τόσους άντρες, να τραγουδήσει· κι εγώ σηκώθηκα ανταρεμένος· δεν ξέρω γιατί, είχα θυμώσει· έκαμα να τρέξω στη μάνα μου, σα να 'θελα να την προστατέψω· μα ο κύρης με άγγιξε με το δάχτυλό του στον ώμο και με κάθισε κάτω. Κι η μάνα μου φάνηκε αγνώριστη, γυάλιζε το πρόσωπό της, σα να το αγκάλιαζαν όλες οι βροχές κι οι αστραπές, σήκωσε το λαιμό, και θυμούμαι τα μακριά κορακάτα μαλλιά της λύθηκαν ξαφνικά, της σκέπασαν τις πλάτες και κατέβηκαν ώς τα γοφιά της. Κι άρχισε ... τι φωνή ήταν εκείνη, βαθιά, γλυκιά, λίγο βραχνή, όλο πάθος· μεσόκλεισε τα μάτια της κατά τον κύρη και τραγούδησε μια μαντινάδα. Δε θα την ξεχάσω ποτέ τη μαντινάδα αυτή· τότε δεν κατάλαβα γιατί την είπε, για ποιον την είπε· αργότερα, σα μεγάλωσα, κατάλαβα. Τραγουδούσε με τη γλυκιά, γεμάτη συγκρατημένο πάθος φωνή της και κοίταζε τον πατέρα:
Θαμάζουμαι όταν περπατείς πώς δεν ανθούν οι ρούγες
και πώς δε γίνεσαι αϊτός με τις χρυσές φτερούγες!
Γύρισα πέρα τα μάτια, να μη βλέπω τον κύρη, να μη βλέπω τη μάνα, πήγα στο παραθύρι κι ακούμπησα το κούτελό μου στο τζάμι κι έβλεπα τη βροχή να πέφτει και να τρώει τα χώματα.
2. Ιούλιος
Α΄. ΚΕΙΜΕΝΟ: Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Όνειρο στο κύμα (απόσπασμα: Την ανεγνώρισα πάραυτα... και να φύγω, να φύγω τον πειρασμόν!... σ.171-174)
Β΄. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1. Ποια είναι η σχέση της πεζογραφίας του Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη με τον ευρωπαϊκό ρομαντισμό (Μονάδες 9).
Να αναφέρετε τέσσερα (4) σημεία του κειμένου που σας δόθηκε, τα οποία επιβεβαιώνουν τη θέση σας (Μονάδες 6).

Μονάδες 15

2. Ποια από τα χαρακτηριστικά της γλώσσας και του ύφους του Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη εντοπίζετε στο απόσπασμα που σας δόθηκε;

Μονάδες 20

3. Να εντοπίσετε τέσσερα (4) διαφορετικά εκφραστικά μέσα με τα οποία ο συγγραφέας ζωντανεύει το "όνειρο στο κύμα".

Μονάδες 20

4. "Δεν δύναμαι ... το πλέον εις το κύμα". Να σχολιάσετε σε μία παράγραφο (100-120 λέξεις) το απόσπασμα.

Μονάδες 25

5. Να αναγνώσετε συγκριτικά το απόσπασμα από το διήγημα "Όνειρο στο κύμα" και το επόμενο απόσπασμα από το μυθιστόρημα "Η Δασκάλα με τα χρυσά μάτια" του Στράτη Μυριβήλη και να επισημάνετε τις ομοιότητες (Μονάδες 10) και τις διαφορές τους (Μονάδες 10) ως προς το περιεχόμενο.

Μονάδες 20

Στράτης Μυριβήλης, "Η Δασκάλα με τα χρυσά μάτια", (απόσπασμα).
Η Σαπφώ τραβάει ίσια, ανοιχτά, με μεγάλες χαριτωμένες πλεψιές. Το κεφάλι της πέφτει κι ανασηκώνεται ρυθμικά, και η θάλασσα, κάθε φορά που ανεγέρνει απάνω της, τη φιλά στο μάγουλο. Φορεί κι αυτή μαύρο μαγιό. Φαίνεται πίσω ο λαιμός κ' η πλάτη, σα λαξεμένη σε χλομό μάρμαρο πολύ δουλεμένο. Φαίνεται ακόμα το ένα μπράτσο της, έτσι που αναδύεται μαλακά μες από το νερό. (...)
Μια στιγμή η Σαπφώ γυρίζει τ' ανάσκελα. Κολυμπά μόνο με τα χέρια της, που δουλεύουν σα δυο γρήγορα κουπιά. Μικρά - μικρά κυματάκια σηκώνουνται από τις άκρες τω χεριώ της, απλώνουν ως τις σκοτεινές μασκάλες και παίζουν γύρω στις κορφές των κόρφων, που ξεμυτίζουν από το νερό, στέρεοι σαν καρποί. Το μπανιερό κολνάει βρεγμένο πάνω στη γερή σάρκα.
Ο Λεωνής σηκώνει ταραγμένος τη ματιά, ψαχουλεύει με αγωνία ψηλά ένα γύρω, πάνω στο πράσινο μπουκέτο της Βίγλας. Σα να μην ήθελε να δει άλλος κανένας πως την είδε, ή σα νάνιωσε το μαγνήτη μιας άλλης ματιάς να τραβάει τη δική του σαν πετονιά από κει ψηλά. Και ίσα - ίσα του φάνηκε πως πήρε το μάτι του κάποια κίνηση. Σα να παραμέρισαν βιαστικά μια τούφα σκίνα, σα ν' ασπρολόγησε κάτι. (...)
Νιώθει ακόμα τη γλυκιά ταραχή να κυκλοφέρνει μέσα στο αίμα του. Είναι το όραμα της Σαπφώς, που κολυμπά ανάσκελη. Κατόπι την είδε σαν πλεύρισε, και ξέρει πως την παραφύλαγε να βγει, την είδε όρθια, να πηδά με μικρά πηδήματα από βραχάκι σε βραχάκι. Ένα φτερωμένο κορμί περεχυμένο θάλασσα και ήλιο. Καθάριο, κρουστό σαν τα βρεγμένα βότσαλα. Ακούει τους αχινούς, κουβάρα, να σιγοτρίζουν τα μπλεγμένα τους αγκάθια. Αφήνει το ένα πόδι του να κρεμαστεί πάνω στο νερό. Μια τρίχα κοντά στο νερό. Η θάλασσα με τον ανασασμό της τον αγγίζει, τόνε γαργαλά στη φτέρνα και πάλι αποτραβιέται. Μέσα στα ρηχά καθρεφτιούνται τα χρωματιστά ζωνάρια της βάρκας. Σαλεύουνται σα νεροφείδες που παλεύουν ή αγκαλιάζουνται, σγουραίνουν παράλληλα, κυματίζουν τις κουλούρες τους. Νιώθει κάτι που τόνε στενοχωρεί. Είναι που άφησε τον εαυτό του να δει ολόγυμνη σχεδόν τη Σαπφώ. Η κυριολεξία δηλαδή δεν είταν "άφησε τον εαυτό του". Γιατί είταν βέβαιο πως παραμόνεψε τη στιγμή που έκανε να ξενερίσει. (...)
Είταν η γυναίκα του Βρανά, του πεθαμένου φίλου. Όμως είταν αλήθεια μια παίδα εικοσιδυό χρονώ όμορφη σαν καμιάν άλλη. Αυτό πια τόξερε, το αιστανότανε μ' ολάκερο το κορμί του. Την είδε μέσα στην αποθέωση της ομορφιάς της να αναδύεται. Από πάνω της να κρουνελίζει η θάλασσα κι ο ήλιος. (...)
Ένιωσε μια καταφρόνεση για την κατάντια του, σαν πόνο μέσα στη σάρκα. Και παράσταινε τάχα το "όνειρο στο κύμα". Αηδία και ντροπή ... Και "όνειρο στο κύμα"! Η θύμησή του πήδηξε πάλι σ' ένα σάλτο καιρούς κι αποστάσεις, ζευγαρώνοντας απίθανα τις λεπτομέρειες. Θυμήθηκε πως είτανε του Παπαδιαμάντη κείνο το στερνό κομμάτι πούχε διαβάσει στο Βρανά πριν θολώσουν τα συλλοϊκά του.
2004
1. Ιούνιος
Α΄. ΚΕΙΜΕΝΟ: Οδυσσέας Ελύτης, Μικρή Πράσινη Θάλασσα, σ.87.
Β΄. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1. Κάποια από τα χαρακτηριστικά της ποίησης του Οδ. Ελύτη είναι: η ποιητική προσέγγιση του κόσμου με τις αισθήσεις, η αναφορά στην ιστορική ελληνική παράδοση, η αναφορά στη θρησκεία, η σχέση με την ελληνική φύση, το μυστήριο του φωτός. Να γράψετε ένα (1) παράδειγμα μέσα από το ποίημα για καθένα από τα παραπάνω χαρακτηριστικά.

Μονάδες 15

2. Εξετάζοντας την ποιητική γραφή του Οδ. Ελύτη στη «Μικρή Πράσινη Θάλασσα», να εντοπίσετε και να γράψετε τέσσερα (4) υπερρεαλιστικά στοιχεία που υπάρχουν στο ποίημα και ένα αντίστοιχο παράδειγμα μέσα από το κείμενο για το καθένα από αυτά.

Μονάδες 20

3. «Τα χαρακτηριστικά που έχουν οι Κόρες είναι όμοια με του ποιητικού έργου του Ελύτη· η ομορφιά, η δροσιά και η αθωότητα, που πηγάζουν από τη νιότη τους, ο έρωτας που δωρίζουν, οι θαυμάσιες -με τη σημασία του θαύματος- και μαγικές δυνάμεις που έχουν και που ασκούν ευεργετικά για όσους είναι έτοιμοι να τις δεχτούν, κυρίως για τον ποιητή». (Στέφανος Διαλησμάς, «Η Ποίηση και ο ποιητής στον Ελύτη», Π.Ε.Φ., Σεμινάριο 23, Οδυσσέας Ελύτης, Αθήνα 1997, σελ. 83). Να δείξετε τεκμηριωμένα με αναφορά στο ποίημα ότι τα παραπάνω χαρακτηριστικά είναι αντιπροσωπευτικά και για την Κόρη/Ποίηση στη «Μικρή Πράσινη Θάλασσα».

Μονάδες 20

4. Να σχολιάσετε σε δύο παραγράφους (130-150 λέξεις) το περιεχόμενο των στίχων 12-18 («Μικρή πράσινη θάλασσα ... να γυρίσεις πίσω»).

Μονάδες 25

5. Να συγκρίνετε τη «Μικρή Πράσινη Θάλασσα» του Οδ. Ελύτη με το παρακάτω απόσπασμα από την «Κυρά των Αμπελιών» του Γ. Ρίτσου ως προς το περιεχόμενο παρουσιάζοντας τα κοινά τους στοιχεία.

Μονάδες 20

Γιάννης Ρίτσος, Η Κυρά των αμπελιών» (απόσπασμα).

ΧΙ

«Κυρά, Κυρά, θαλασσινή και στεριανή με τα λουλουδιασμένα
μάγουλα
σφίγγοντας μες στο μπούστο σου την κάψα του Αλωνάρη
πότε κρατώντας στην ποδιά σου ένα καράβι-μικροκάραβο
πότε σαν Παναγιά Αιγιοπελαγίτισσα ντυμένη μ' ένα δίχτυ
να κουβαλάς το σούρπωμα στην κεφαλή σου το πανέρι με τα
ψάρια
πότε ντυμένη μ' αμπελόφυλλα, κυνηγημένη απ' του ήλιου
τις χρυσόμυγες πάνου στ' αλώνια
ανάβοντας το φίλημα στα λουλουδάκια της μηλιάς
μπατσίζοντας τις λυγαριές με τον αγέρα της τρεχάλας σου.
Μηλί -βάϊ-βάϊ- μηλί-μηλίτσα της ανηφοριάς
πώς σου τριανταφυλλίσανε τα μήλα της αγάπης;»
(Γιάννης Ρίτσος, «Η Κυρά των αμπελιών», εκδ. Κέδρος, Αθήνα 1979)
2. Ιούλιος
Α΄. ΚΕΙΜΕΝΟ: Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Όνειρο στο κύμα (απόσπασμα: Μίαν εσπέραν, καθώς είχα κατεβάσει ... κ' ελούετο... σ. 168-171).
Β΄. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1. Στον Παπαδιαμάντη «φύση και άνθρωπος αλληλοεξαρτώνται και αλληλοεπηρεάζονται» (Κυριάκος Πλησής, Προσεγγίσεις: Λογοτεχνικά δοκίμια για 12 Νεοέλληνες Συγγραφείς, «Αστήρ» Αλ. και Ε. Παπαδημητρίου, 1955). Να δώσετε τρία παραδείγματα από το κείμενο με τα οποία επιβεβαιώνεται η παραπάνω άποψη (Μονάδες 9) και με βάση αυτά να χαρακτηρίσετε το είδος της πεζογραφίας του Παπαδιαμάντη (Μονάδες 6).

Μονάδες 15

2. Αφού διαβάσετε προσεκτικά το απόσπασμα από το «Όνειρο στο κύμα» του Αλ. Παπαδιαμάντη, να αναγνωρίσετε τον τύπο του αφηγητή και την εστίαση και να εντοπίσετε πέντε (5) εκφραστικά μέσα στην πρώτη παράγραφο του αποσπάσματος «Μίαν εσπέραν ... ήτον τον Αύγουστον μήνα».

Μονάδες 20

3. Να εξετάσετε τη λειτουργία της περιγραφής στο συγκεκριμένο απόσπασμα.

Μονάδες 20

4. «Ο κρότος ήρχετο δεξιόθεν, ... συνήθως ελούετο». Να σχολιάσετε σε μία παράγραφο το χωρίο (περίπου 130 λέξεις).

Μονάδες 25

5. Αφού συγκρίνετε το απόσπασμα από το «Όνειρο στο κύμα» του Αλ. Παπαδιαμάντη με το επόμενο απόσπασμα από το μυθιστόρημα «Λεμονοδάσος» του Κοσμά Πολίτη να επισημάνετε τις ομοιότητες ως προς το περιεχόμενο.

Μονάδες 20

Κοσμάς Πολίτης, «Λεμονοδάσος» (απόσπασμα)
Χαρά Θεού. Είναι νωρίς ακόμα κι ο μπάτης δε σηκώθηκε. Η θάλασσα γαλάζια κι αρυτίδωτη, μια πάχνη ανάρια κάθεται χαμηλά, τριγύρω στον ορίζοντα, σπαρμένη εδώ κι εκεί μ' ακίνητα λευκά πανάκια.
Πέρα, μακριά, στο θάμπος του πελάγου, ένα βραχάκι ολόρθο στέκεται μοναχικό καταμεσής της θάλασσας. Ο ήλιος το ντύνει μ' ένα φως ξανθό -τριανταφυλλί κα. το εξαϋλώνει. Λες κ' είν' ο Ιησούς επί των υδάτων.
Νιώθω μέσα μου την πρωινή γαλήνη, χαμογελώ σ' όλους τους επιβάτες. Δεν είναι γνώριμα τα μέρη τούτα που τα ξαναπέρασα πριν από δεκαπντε μέρες. Η ακρογιαλιά, τόσο κοντά, που ξεχωρίζω κάθε σκισιά του βράχου, κάθε χορτάρι πάνω στο βουναλάκι ψηλά.
Τώρα γίνηκε απότομη. Τα πεύκα, ξέχωρα φυτρωμένα, φτάνουνε ως την άκρη από τα βράχια. Ένα τους φύτρωσε απόμερα πάνω στην κάθετη πλαγιά· γέρνει πάνω στη θάλασσα να τη φιλήσει.
Τα βουναλάκια χαμηλώνουν, αλλάζουν σε πλατειές ταράτσες, η μια πάνω από την άλλη, φυτεμένες λιόδεντρα. Πίσω τους η βαθυγάλαζη βουνοσειρά. Ο δρόμος ασπρίζει χαμηλα, πλάϊ στ' ακρογιάλι.
Η θάλασσα παίρνει ένα χρώμα πιο βαθύ, αρχίζει να ζαρώνη με την πρώτη ανάλαφρη πνοή. [...] Χάνω το αίσθημα του χρόνου -φαντάζομαι να κυβερνώ τη γρήγορη τριήρη του Ιάσονα στο θριαμβευτικό ταξίδι της προς την Κολχίδα.- Κάποιο καστανόχρυσο δέρας θα' ναι το ζηλεμένο έπαθλο. Ανοίξαν τα βουνά διάπλατα στο σίμωμά μας, όπως σέ παραμύθι, και πλέομε ανάμεσα σε καταπράσινες ακρογιαλιές που όσο πάνε και στενεύουν. [...] Ο ήλιος καίει καλοκαιριάτικος.
2005
1. Ιούνιος
Α΄. ΚΕΙΜΕΝΟ: Κωνσταντίνος Καβάφης, Ο Δαρείος, σ. 63.
Β΄. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1. «[...] "Εγώ είμαι", έλεγε στα τελευταία της ζωής του ο Καβάφης, "ποιητής ιστορικός· ποτέ μου δεν θα μπορούσα να γράψω μυθιστόρημα ή θέατρον. Αλλά αισθάνομαι μέσα μου 125 φωνές να με λέγουν ότι θα μπορούσα να γράψω ιστορίαν". Τι λογής ιστορία; Θα μας το δείξει η ανάγνωση του "Δαρείου"». [Δ. Ν. Μαρωνίτης, «Υπεροψία και μέθη. (Ο ποιητής και η Ιστορία)», Δεκαοχτώ κείμενα, Αθήνα: Κέδρος 1970]. Να δώσετε πέντε παραδείγματα από το κείμενο με τα οποία να δικαιολογείται η πιο πάνω άποψη.

Μονάδες 15

2. Εξετάζοντας την ποιητική γραφή του Κ. Π. Καβάφη στο ποίημα «Ο Δαρείος», να εντοπίσετε τέσσερα χαρακτηριστικά στοιχεία «καβαφικής ειρωνείας», δίνοντας τα σχετικά παραδείγματα και σχολιάζοντάς τα.

Μονάδες 20

3. «Στην ποιητική του Καβάφη τίποτα δεν είναι τυχαίο· τα ποιήματά του τα προσέχει και τα λειτουργεί ως την τελευταία λεπτομέρεια. Η στίξη, οι περίοδοι, οι παύσεις, όλα είναι υπολογισμένα, όλα υπηρετούν την "τέχνη της ποιήσεως"». [Λίνου Πολίτη, Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Αθήνα: ΜΙΕΤ 1980]. Να εντοπίσετε στους στ. 21-33 τα στοιχεία που δικαιολογούν την παραπάνω άποψη του Λ. Πολίτη και να σχολιάσετε συνοπτικά τη λειτουργία τους.

Μονάδες 20

4. Να σχολιάσετε σε δύο παραγράφους (130-150 λέξεις) το περιεχόμενο των στ. 34-37 (Όμως μες ... θα είχεν ο Δαρείος).

Μονάδες 25

5. Το ακόλουθο κείμενο είναι ένα ποίημα για την ποίηση· τι μας αποκαλύπτει σε αυτό ο 'Αρης Δικταίος για το ρόλο της τέχνης του;

Μονάδες 20

Η Ποίηση
Μα εσύ, Ποίηση,
που έντυνες μια φορά τη γυμνή μέθη μας,
όταν κρυώναμε και δεν είχαμε ρούχο να ντυθούμε,
όταν ονειρευόμαστε, γιατί δεν υπήρχε άλλη ζωή να ζήσουμε,
δε θα υπάρξουν πια σύννεφα για να ταξιδέψουμε τη ρέμβη μας;
δε θα υπάρξουν πια σώματα για να ταξιδέψουμε τον έρωτά μας;
Μα εσύ, Ποίηση,
που δε μπορείς να κλειστείς μέσα σε σχήματα,
μα εσύ, Ποίηση,
που δε μπορούμε να σ' αγγίξουμε με το λόγο,
εσύ,
το στερνό ίχνος της παρουσίας του Θεού ανάμεσά μας,
σώσε την τελευταία ώρα τούτη του ανθρώπου,
την πιο στυγνή και την πιο απεγνωσμένη,
που ο Θάνατος,
που η Μοναξιά,
που η Σιωπή,
τον καρτερούν σε μια στιγμή μελλούμενη.

'Αρης Δικταίος, Ποιήματα 1935-1953, Αθήνα 1954.

2. Ιούλιος
Α΄. ΚΕΙΜΕΝΟ: Στρατής Δούκας, Ιστορία ενός αιχμαλώτου (απόσπασμα: Από τότε πέρασε καιρός [σελ.218]...κι ανάσανα. [σελ.220]) - Πλησίαζε ο Αύγουστος [σελ. 225] ...κι ευχηθήκαμε καλή ανατάμωση [σελ. 226].
Β΄. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1. "[...] ταυτισμένος με τον τραυματισμό του 1922 και, κατά συνέπεια, απογυμνωμένος από κάθε επικο-ηρωικό στοιχείο, ο πόλεμος στον τόπο μας "λειτουργεί" αποκλειστικά ως τραγική εμπειρία. [...]" (Π. Μουλλάς, "Εισαγωγή", Πεζογραφία του Μεσοπολέμου, τόμος Γ΄, Εκδόσεις Σοκόλη, Αθήνα 1993.) Να εντοπίσετε τρία χαρακτηριστικά παραδείγματα από το απόσπασμα που σας δόθηκε, τα οποία δικαιολογούν την παραπάνω άποψη.

Μονάδες 15

2. Ο διάλογος αποτελεί βασικό αφηγηματικό στοιχείο της Ιστορίας ενός αιχμαλώτου. Πώς λειτουργεί στο συγκεκριμένο απόσπασμα;

Μονάδες 20

3. Ποια είναι η αφηγηματική οργάνωση του χρόνου στο παραπάνω κείμενο; Να επισημάνετε τα σχετικά χωρία και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

Μονάδες 20

4. "Εκείνο, το τελευταίο βράδυ, φάγαμε όπως και το πρώτο μαζί, και καθίσαμε ως αργά. Όλη νύχτα έμεινα ξύπνιος, με τα μάτια ανοιχτά. Μου φάνηκε μεγαλύτερη απ' όλες. Σαν πήρε η μέρα, σηκωθήκαμε όλοι· τα βήματά μας ακούγονταν πιο πολύ απ' τις κουβέντες μας. Οι γυναίκες έκαναν τηγανίτες με πετιμέζι και μου 'δωσαν με τον καφέ. Φάγαμε, κι ευχηθήκαμε καλή αντάμωση." Να σχολιάσετε το περιεχόμενο του αποσπάσματος σε δύο παραγράφους (130-150 λέξεις).

Μονάδες 25

5. Πώς αποδίδεται ο θάνατος του φίλου/συντρόφου στην Ιστορία ενός αιχμαλώτου και στο ποίημα του Γιάννη Δάλλα "Αυτό το πουλί";

Μονάδες 20

Αυτό το πουλί είν' ο Πέτρος
Του 'γινε πρόταση να βαλσαμωθεί
μα αυτός ξεσκίζει το κλουβί τ' ουρανού
μπορεί και να μην αλαξοπίστησε
απλώστε του ένα κάτι της γης
ένα χέρι που να μη στραγγαλίζει
-τον πνίγει τόση μεταμόρφωση-
κ' εκεί που έδενε τη γραβάτα του
του μένει ένας τελευταίος λαρυγγισμός
απ' αυτούς που δεν εξαγοράζονται
Ο φίλος μου ο Πέτρος έχει προκηρυχθεί
λοιπόν θα πεθάνει μετεωριζόμενος
1961
(Αλέξανδρος Αργυρίου (επιμ.), Η ελληνική ποίηση. Ανθολογία- Γραμματολογία, Εκδόσεις Σοκόλη, [Αθήνα 1990], σελ. 475.)
2006
1. Ιούνιος
Α΄. ΚΕΙΜΕΝΟ: Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Όνειρο στο κύμα (απόσπασμα: Δεν ηξεύρω αν η κόρη ...βοσκός εις τα όρη σ. 175-178).
1. Τον ίσκιο, τη σιλουέτα, το περίγραμμα της φευγαλέας μορφής.
2. Ακαριαία, μονομιάς.
3. Αγοραίους έρωτες.
4. Εύκολα μεταφερόμενο στην αγκαλιά, ευχάριστο στο αγκάλιασμα.
5. Μερίδιο, κλήρος.
Β΄. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1. Έχει υποστηριχθεί η άποψη ότι ο Παπαδιαμάντης είναι κατεξοχήν "βιωματικός" συγγραφέας. Τεκμηριώστε τη θέση αυτή με πέντε βιωματικού χαρακτήρα αναφορές στο κείμενο που σας δόθηκε.

Μονάδες 15

2. Να επισημάνετε και να σχολιάσετε τέσσερις αφηγηματικές τεχνικές που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στο συγκεκριμένο απόσπασμα.

Μονάδες 20

3. "[...] Η βάρκα εκείνη απείχεν ... εις τας αγκάλας μου, και ανήλθον". Να εξετάσετε τη λειτουργία της περιγραφής στο συγκεκριμένο χωρίο.

Μονάδες 20

4. "Ορθώς έλεγεν ο γηραιός Σισώης ... ήσαν καί πολλά!...". Να σχολιάσετε το πιο πάνω χωρίο με 120-140 λέξεις.

Μονάδες 25

5. Να συγκρίνετε ως προς το περιεχόμενο το απόσπασμα που σας δόθηκε από το "Όνειρο στο κύμα" με το παρακάτω ποίημα του Κλείτου Κύρου, "Οπτική απάτη":

Μονάδες 20

Κατατρύχονταν¹ από μια μορφή γυναίκας
Την έβλεπε στον ύπνο του μ' υψωμένα
Χέρια να παραληρεί με θέρμη
Την έβλεπε κάθε πρωί να γνέφει
Στο απέναντι παράθυρο να χαμογελά
Μ' αστραπές στα μάτια και στα δόντια
Μες στο μισοσκότεινο δωμάτιο
Σύμβολο της άυλης παντοτινά γυναίκας
Έτσι νόμιζε τουλάχιστο δεν είχε διδαχθεί
Τους παράγοντες της οφθαλμαπάτης.
Όταν πια κατάλαβε είχε ξημερώσει
Σα να κύλησε μια ατελείωτη νύχτα
Κι ήταν μόνος πάλι και ξεφύλλιζε
Παλιές πολύ παλιές φωτογραφίες.
(Αλέξανδρος Αργυρίου (επιμ.), Η ελληνική ποίηση. Ανθολογία - Γραμματολογία, τόμος ΣΤ΄, [Αθήνα:] Εκδόσεις Σοκόλη [1985], σ. 288.)
________________________
1. Βασανιζόταν, υπέφερε, ταλαιπωρείτο.
2. Ιούλιος
Α΄. ΚΕΙΜΕΝΟ: Γεώργιος Βιζυηνός, Το αμάρτημα της μητρός μου (απόσπασμα: Ενθυμούμαι ακόμη...Και διηυθύνθην προς την οικίαν μας, περίλυπος και απηλπισμένος. σ.131-134).
Β΄. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1. Έχει υποστηριχθεί η άποψη ότι ο Βιζυηνός προωθεί την ηθογραφία προς την κατεύθυνση της ψυχογραφίας. Το "Αμάρτημα της μητρός μου", μάλιστα, είναι κατεξοχήν ψυχογραφικό διήγημα. Επαληθεύεται ο χαρακτηρισμός αυτός από το πιο πάνω απόσπασμα; Να δώσετε τρία παραδείγματα, σχολιάζοντάς τα.

Μονάδες 15

2. Βασικά χαρακτηριστικά του αφηγηματικού λόγου στο "Αμάρτημα της μητρός μου" είναι, μεταξύ άλλων, η περιγραφή, οι αναδρομές, η προσήμανση και η αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο. Να επισημάνετε (με ένα παράδειγμα για κάθε περίπτωση) την ύπαρξη αυτών των χαρακτηριστικών στο συγκεκριμένο απόσπασμα και να σχολιάσετε τη λειτουργία τους.

Μονάδες 20

3. "Η άρρωστη Αννιώ παραμένει το επίκεντρο του ενδιαφέροντος, αλλά οι πρωταγωνιστές τώρα είναι άλλοι: η μητέρα και ο αφηγητής γιος της [...]". (Παν. Μουλλάς, "Εισαγωγή" [στο:] Γ. Μ. Βιζυηνός, Νεοελληνικά Διηγήματα, Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της "Εστίας" 1998, σ. ρδ΄). Συμφωνείτε με την άποψη αυτή; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.

Μονάδες 20

4. "[...]- Σου έφερα δύο παιδιά μου στά πόδια σου... χάρισέ μου τό κορίτσι! [...] Κανείς δέν μ' εκυνήγει". Με βάση το πιο πάνω χωρίο, να σχολιάσετε σε ένα κείμενο 120-140 λέξεων την απήχηση λόγων της μητέρας στο μικρό Γιωργή.

Μονάδες 25

5. Να συγκρίνετε τα συναισθήματα που τρέφει ο συγγραφέας για τη μητέρα του στο απόσπασμα που σας δόθηκε και στο πιο κάτω ποίημά του.

Μονάδες 20

Στην αγιασμένη της μαννούλας μου αγκαλιά
Για ευτυχία εμβήκα, για ζωής χαρά,
κ' εγώ σ' αυτή την πλάσι, καθώς άλλοι
παιδί την έχω αδράξει μ' ελαφρά φτερά,
σε κάθε μόσχο, κάθε ανθό που θάλλει⁷.
Κι αν ευτυχή κανένας δεν μ' εκάλει,
χαρά το είχα καν το βράδυ στη φωλιά
αμέριμνο να γέρνω το κεφάλι
στην αγιασμένη της μαννούλας μου αγκαλιά.
Παλληκαράκι, πλιότερο από μια φορά
η ελπίδα και του πόθου η παραζάλη,
απ' της ζωής μ' εσύραν τα ρηχά νερά
και της ξανθής αγάπης μου τα κάλλη
η ευτυχία, μ' είπαν, θα προβάλη.
Μα, απέθανε η χαριτωμένη κοπελλιά,
και, ναυαγός, ευρήκα παραγιάλι⁸
στην αγιασμένη της μαννούλας μου αγκαλιά.
Λεβέντης, εξερρίζωνα τα γλυκερά
αισθήματα από την καρδιά που πάλλει
κι' αν ρίπτω της πικρής αλήθειας τη σπορά,
αχ, πότε, πότε ένα καρπό θα βγάλη.
Του βίου μ' εγονάτισεν η πάλη
λαχτάρησα ησυχία μια σταλιά,
μα δεν την έχω πια, να γείρω πάλι
στην αγιασμένη της μαννούλας μου αγκαλιά.
Ω Φύσις, δέσποινά μου και μεγάλη,
δεν έχω πια στον κόσμο αυτό δουλειά.
Η αγάπη σου στον τάφο πια ας με βάλη,
στην αγιασμένη της μαννούλας μου αγκαλιά.
(Τα 'Απαντα του Γεωργίου Βιζυηνού. Πρόλογος Σπύρου Μελά.
[...] [Αθήνα:] Εκδοτικός οίκος "Βίβλος" [1955], σ. 723).
________________________
7 Ανθίζει, ανθοφορεί.
8 Περιγιάλι, ακρογιάλι, ακροθαλασσιά.
2007
1. Ιούνιος
Α΄ ΚΕΙΜΕΝΟ
Γιάννης Ρίτσος, Η σονάτα του σεληνόφωτος (απόσπασμα: Κάποτε υπήρξε νέα κι αυτή ...'Αφησέ με νάρθω μαζί σου σελ. 37-41)
[Δίδεται η σημασία των παρακάτω λέξεων]:
1 άχνα: θολούρα
2 αχλύ: ελαφρά ομίχλη
3 ατμίζομαι: κατασκευασμένο ρήμα, ανάμεσα στο ατμίζω (= βγάζω ατμούς) και στο εξατμίζομαι
4 άλκιμα: ρωμαλέα, δυνατά σωματικά
5 πάναστρα: όλο αστέρια ή φωτεινά σαν αστέρια
Β΄ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α. Στη Σονάτα του σεληνόφωτος συναντάμε ορισμένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της ποίησης του Γιάννη Ρίτσου, όπως ο διάχυτος λυρισμός, οι συχνές παρομοιώσεις, η άφθονη χρήση εικόνων, καθώς και η προβολή των ασήμαντων καθημερινών πραγμάτων. Να δώσετε μέσα από το συγκεκριμένο απόσπασμα δύο παραδείγματα για καθένα από αυτά τα τέσσερα χαρακτηριστικά.

Μονάδες 15

Β1. Όπως αναφέρει η Χρύσα Προκοπάκη: "Ο Ρίτσος συνηθίζει να παρεμβάλλει μέσα στο ποίημα έναν λόγο για την ίδια την ποίηση [...]" (Νέα Εστία, τ. 130, τχ. 1547, Χριστούγεννα 1991, σελ. 151).
α. Με ποιους στίχους του αποσπάσματος επαληθεύεται η άποψη αυτή;

Μονάδες 5

β. Να σχολιάσετε τους στίχους αυτούς.

Μονάδες 15

Β2. Βασισμένοι σε στοιχεία του αποσπάσματος να ανασυνθέσετε το παρελθόν της Γυναίκας, όπως αυτό αναδεικνύεται μέσα από την εξομολόγησή της προς τον νέο.

Μονάδες 20

Γ. "[...] Λοιπόν, σούλεγα για την πολυθρόνα ... δίχως να ενοχλούνται απ' τη βροχή ή το φεγγάρι" (στ. 65-72). Να σχολιάσετε το περιεχόμενο των συγκεκριμένων στίχων με 130-150 λέξεις.

Μονάδες 25

Δ. Να εντοπίσετε ομοιότητες ως προς το περιεχόμενο μεταξύ του αποσπάσματος που σας δόθηκε από τη Σονάτα του σεληνόφωτος και του παρακάτω ποιήματος του Κ. Π. Καβάφη, "΄Ενας γέρος":

Μονάδες 20

Στου καφενείου του βοερού το μέσα μέρος
σκυμένος στο τραπέζι κάθετ' ένας γέρος·
με μιαν εφημερίδα εμπρός του, χωρίς συντροφιά.
Και μες στων άθλιων γηρατειών την καταφρόνια
σκέπτεται πόσο λίγο χάρηκε τα χρόνια
που είχε και δύναμι, και λόγο, κ' εμορφιά.
Ξέρει που γέρασε πολύ· το νοιώθει, το κυττάζει.
Κ' εν τούτοις ο καιρός που ήταν νέος μοιάζει
σαν χθές. Τι διάστημα μικρό, τι διάστημα μικρό.
Και συλλογιέται η Φρόνησις πως τον εγέλα·
και πως την εμπιστεύονταν πάντα -τι τρέλλα!-
την ψεύτρα που έλεγε· "Αύριο. Έχεις πολύν καιρό."
Θυμάται ορμές που βάσταγε· και πόση
χαρά θυσίαζε. Την άμυαλή του γνώσι
κάθ' ευκαιρία χαμένη τώρα την εμπαίζει.
... Μα απ' το πολύ να σκέπτεται και να θυμάται
ο γέρος εζαλίσθηκε. Κι αποκοιμάται
στου καφενείου ακουμπισμένος το τραπέζι.
 (Κ. Π. Καβάφης, 'Απαντα ποιητικά, ύψιλον/βιβλία, [Αθήνα 1990], σελ. 20.)
2. Ιούλιος
Α΄. ΚΕΙΜΕΝΟ: Κώστας Καρυωτάκης, Μικρή Ασυμφωνία εις Α Μείζον* (σ. 69)
* «Οι στίχοι αυτοί απευθύνονται στον κοσμικό κύριο, και όχι στον ποιητή Μαλακάση, του οποίου δε θα μπορούσε να παραγνωρίσει κανείς το σημαντικό έργο.» (Υποσημείωση του ποιητή)
[Δίδεται η σημασία των παρακάτω λέξεων]:
1. monocle: στρογγυλός φακός προσαρμοζόμενος στο ένα μάτι· (ο μονύελος)
2. σκήνωμα: το σώμα του ανθρώπου ως κατοικία της ψυχής· λείψανο
3. άθυρμα: αυτό που προσφέρεται για παιχνίδι
4. κύμβαλον: κρουστό μουσικό όργανο
5. αλαλάζον: αυτό που ηχεί δυνατά

Β΄ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α. Η συλλογή Ελεγεία και Σάτιρες (1927) του Κώστα Καρυωτάκη, στην οποία περιλαμβάνεται και το ποίημα «Μικρή Ασυμφωνία εις Α Μείζον», περιέχει ποιήματα με σατιρικό και ειρωνικό περιεχόμενο. Τι καυτηριάζει εδώ ο ποιητής;

Μονάδες 15

Β1. «[...] Ο Καρυωτάκης βέβαια διατηρεί τον τεχνικό στίχο. Στις δυο πρώτες του μάλιστα συλλογές διακρίνει κανείς την προσπάθειά του να υποταχθεί εντελώς στην τυραννία όλων των κανόνων. [...] Η ρίμα του παρουσιάζεται σχεδόν πάντοτε άψογη αν και δε διαθέτει μεγάλη ποικιλία. [...] Στα Ελεγεία και Σάτιρες όμως παρατηρούμε μιαν αλλαγή. Τυπικά βέβαια δεν έχει αρνηθεί τον τεχνικό στίχο. Πόσες όμως μετατροπές δεν παίρνει στα χέρια του. Χρειάζεται εξαιρετική προσοχή για να το αναγνωρίσει κανένας. [...]» (Βάσος Βαρίκας, Κώστας Βάρναλης - Κώστας Καρυωτάκης, Αθήνα: Πλέθρον 21978, σ. 145.) Επαληθεύεται η πιο πάνω άποψη στο συγκεκριμένο ποίημα, λαμβάνοντας υπόψη τη μετρική του μορφή και την ομοιοκαταληξία του;

Μονάδες 20

Β2. Ποιες είναι οι γλωσσικές επιλογές του Καρυωτάκη σε σχέση με τα πρόσωπα του ποιήματος και σε τι αποσκοπούν;

Μονάδες 20

Γ. Να σχολιάσετε σε δύο παραγράφους (140-160 λέξεις) τους στίχους 1-4 και 19-20 του ποιήματος.

Μονάδες 25

Δ. Τα ποιήματα του Κ. Γ. Καρυωτάκη «Μικρή Ασυμφωνία εις Α Μείζον» και «΄Ολοι μαζί» έχουν αυτοαναφορικό περιεχόμενο. Πώς παρουσιάζει τον εαυτό του ο ποιητής και στα δύο ποιήματα;

Μονάδες 20

ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ. . .
΄Ολοι μαζί κινούμε, συρφετός,
γυρεύοντας ομοιοκαταληξία.
Μια τόσο ευγενικιά φιλοδοξία
έγινε της ζωής μας ο σκοπός.
5 Αλλάζουμε με ήχους και συλλαβές
τα αισθήματα στη χάρτινη καρδιά μας,
δημοσιεύουμε τα ποιήματά μας
για να τιτλοφορούμεθα ποιητές.
Αφήνουμε στο αγέρι τα μαλλιά
10 και τη γραβάτα μας. Παίρνουμε πόζα.
Ανυπόφορη νομίζουμε πρόζα¹
των καλών ανθρώπων τη συντροφιά.
Μόνο για μας υπάρχουν του Θεού
τα πλάσματα και, βέβαια, όλη η φύσις.
15 Στη Γη για να στέλνουμε ανταποκρίσεις,
ανεβήκαμε στ' άστρα τ' ουρανού.
Κι αν πειναλέοι γυρνάμε ολημερίς,
κι αν ξενυχτούμε κάτου απ' τα γεφύρια,
επέσαμε θύματα εξιλαστήρια
20 του «περιβάλλοντος», της «εποχής».

(Κ. Γ. Καρυωτάκης, Ποιήματα και Πεζά. Επιμέλεια Γιώργος Σαββίδης, Αθήνα 1984, σ. 103.)
__________________________
1. πρόζα: πεζολογία, πεζότητα
2008
1. Ιούνιος
Α΄ ΚΕΙΜΕΝΟ: Κωνσταντίνος Καβάφης (1863-1933) Καισαρίων, σ. 59.
[Δίδεται η σημασία της παρακάτω λέξης]:
Πολυκαισαρίη· η ύπαρξη περισσοτέρων του ενός ηγεμόνων (Καισάρων).

Β΄ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α. Ορισμένα γνωρίσματα της ποίησης του Καβάφη είναι: η χρήση ιστορικών προσώπων ως συμβόλων, ο ρεαλισμός και οι λόγιοι γλωσσικοί τύποι. Να επισημάνετε τα γνωρίσματα αυτά στο συγκεκριμένο ποίημα (δύο παραδείγματα κατά περίπτωση).

Μονάδες 15

Β1. Ο Κ. Θ. Δημαράς έχει παρατηρήσει ότι στο ποίημα αυτό ο Καβάφης «μας δίνει αναλυτικά την τεχνική της έμπνευσής του». Προσδιορίστε με αναφορές στο κείμενο πώς επαληθεύεται στον «Καισαρίωνα» η άποψη ότι ο Καβάφης αποκαλύπτει στον αναγνώστη του τη διαδικασία δημιουργίας ενός ποιήματος.

Μονάδες 20

Β2. Να διακρίνετε τα δύο διαφορετικά υφολογικά επίπεδα του ποιήματος και να τα χαρακτηρίσετε τεκμηριώνοντας την απάντησή σας με αναφορές στο ποίημα.

Μονάδες 20

Γ. 15 «Α, να, ήρθες συ με την αόριστη
γοητεία σου. Στην ιστορία λίγες
γραμμές μονάχα βρίσκονται για σένα,
κ' έτσι πιο ελεύθερα σ' έπλασα μες στον νου μου.
Σ' έπλασα ωραίο κ' αισθηματικό.
20 Η τέχνη μου στο πρόσωπό σου δίνει
μιαν ονειρώδη συμπαθητική ομορφιά.
Να σχολιάσετε το περιεχόμενο των παραπάνω στίχων με 120-140 λέξεις.

Μονάδες 25

Δ. Το ακόλουθο ποίημα του 'Αθου Δημουλά με τίτλο «Καβάφης» είναι ένα ποίημα για την ποίηση. Ποιες οι αναφορές του στον καβαφικό «Καισαρίωνα»;

Μονάδες 20

Καβάφης
Τη φαντασία την εντελώς αδέσμευτη
δε συμπαθώ. Δεν έχει χάρες. Και είναι
χρήσιμη για τα όνειρα μόνο.
                                                      Εγώ
την άλλη φαντασία αγαπώ, αυτή
που προσπαθεί ένα παρελθόν να ζωντανέψει
και που στηρίζεται σε μνήμες του,
σποραδικές και ασύνδετες, ζητώντας
γύρω τους άρτιο ένα σύνολο να πλάσει
με τάξη, προσοχή και μέτρο.
Κι έτσι, προπάντων, που το χρώμα τους,
το χρώμα αυτών των ερειπίων,
των αβεβαίων γεγονότων το αίσθημα,
μέσα στο έργο της ενισχυμένο
να περάσει.
                                   Αυτό το δύσκολο είναι
που εκτιμώ. Αυτήν εγώ αγαπώ
τη φαντασία, τη δεσμευόμενη,
την οδηγουμένη φαντασία που,
όλο συγκίνηση, πάντοτε γύρω
από πολύτιμα εμπόδια έρπει.
                                                     Και
χρήσιμη είναι -τόσο- για την τέχνη μου.

Ελληνικά καβαφογενή ποιήματα, Επιλογή: Δημήτρης Δασκαλόπουλος, Εκδόσεις Πανεπιστημίου Πατρών, Πάτρα 2003, σελ. 80-81

2. Ιούλιος

 Α΄ ΚΕΙΜΕΝΟ: Γεώργιος Βιζυηνός, ΤΟ ΑΜΑΡΤΗΜΑ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΣ ΜΟΥ (απόσπασμα: 'Αλλην αδελφήν δεν είχομεν ...Η ασθένεια της πτωχής μας αδελφής ήτον ανίατος. σ. 125-129)
[Δίδεται η σημασία των παρακάτω λέξεων]:
1. φειστικωτέρας: ευσπλαχνικότερης
2. ρεμβώδες: ονειροπόλο
3. ιδιάζει: αρμόζει, ταιριάζει
4. κάποθεν: από κάπου
5. εξωτερικόν: παράξενος στην εμφάνιση
6. γοητείας: μαγείες, γητιές
7. σαλαβάτια: προσευχές

Β΄ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α. Κύριο χαρακτηριστικό της διηγηματογραφίας του Γ. Βιζυηνού είναι το αυτοβιογραφικό στοιχείο. Να γράψετε τρία παραδείγματα από το απόσπασμα που σας δόθηκε, στα οποία εντοπίζονται προσωπικές και οικογενειακές μνήμες του συγγραφέα.

Μονάδες 15

Β1. Ο Κ. Μπαλάσκας, αναφερόμενος στο έργο του Βιζυηνού, γράφει: «Το έργο του Γ. Βιζυηνού προκάλεσε ζωηρές εντυπώσεις και η κριτική το υποδέχτηκε πολύ θετικά. Ιδιαίτερα τονίστηκε [...] το ψυχολογικό-ψυχογραφικό στοιχείο, του οποίου μπορούμε να πούμε ότι ο Βιζυηνός είναι ο εισηγητής [...]. Κυρίως εντυπωσίασε η ικανότητά του να πλάθει ζωντανούς χαρακτήρες...». Επαληθεύεται η παραπάνω άποψη για την ψυχογραφική δύναμη του Γ. Βιζυηνού στο απόσπασμα που σας δόθηκε; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

Μονάδες 20

Β2. Ποια χαρακτηριστικά της γλώσσας του Γ. Βιζυηνού εντοπίζετε στο συγκεκριμένο απόσπασμα; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας με αναφορές στο κείμενο.

Μονάδες 20

Γ. «Αφ' ότου απέθανεν ο πατήρ μας, δεν είχεν εξέλθει της οικίας. Διότι εχήρευσε πολύ νέα και εντρέπετο να κάμη χρήσιν της ελευθερίας, ήτις, και εν αυτή τη Τουρκία, ιδιάζει εις πάσαν πολύτεκνον μητέρα. Αλλ' αφ' ης ημέρας έπεσεν η Αννιώ σπουδαίως εις το στρώμα, έβαλε την εντροπήν κατά μέρος.»
Να σχολιάσετε το παραπάνω χωρίο σε ένα κείμενο 120-140 λέξεων.

Μονάδες 25

Δ. Να σχολιάσετε ως προς το περιεχόμενο το παρακάτω απόσπασμα από τη «Φαρμακολύτρια» του Α. Παπαδιαμάντη συγκρίνοντάς το με το κείμενο του Γ. Βιζυηνού.

Μονάδες 20

[...]
Η Αγία Αναστασία η Φαρμακολύτρια είν' εκείνη, ήτις χαλά. τα μάγια, ήτοι λύει πάσαν γοητείαν και μεθοδείαν πονηράν υπ' εχθρών γινομένην. Εις εμέ, παρευρεθέντα κατά τύχην εκεί, το πράγμα εφαίνετο παράξενον, όσον ήθελε φανεί εις μαθητήν της γ΄ τάξεως επαρχιακού γυμνασίου, δραπετεύσαντα άμα τη ενάρξει των μαθημάτων, εις το μέσον του έτους. Αλλ' η εξαδέλφη μου Μαχούλα ήξευρε τι έκαμνεν.
Ένα υιόν, μονάκριβον, τον είχε. Και είχε τέσσαρας κόρας μικράς, των οποίων η μεγαλυτέρα ήτον ήδη δεκαέξ χρόνων. Και ο υιός της, πρωτότοκος, άγγιζεν ήδη το εικοστόν έτος. Και ήδη έχανε τον νουν του κ' εζητούσε να νυμφευθεί.
Του είχαν κάμει μάγια, αι γυναίκες, από τον Πέρα Μαχαλάν. Και του είχαν σηκώσει τα μυαλά του. Ποιος ηξεύρει τι μαγγανείας του έκαμαν, και τι του έδωκαν να πίη. Εγνώριζαν εκείναι από μαγείας...
Κι αγάπησε μίαν κόρην, ήτις ήτον μεγαλυτέρα απ' αυτόν στα χρόνια, καί ήθελε να την λάβη σύζυγον.
«Ή θα την πάρω, μάνα, ή θα σκοτωθώ». Το είχε πάρει κατάκαρδα. Ήτον «ερωτοχτυπημένος». Τώρα, τι να κάμη η εξαδέλφη μου Μαχούλα; Ν' αφήση τον υιόν της να εμβή στα βάσανα, τόσον νέος, κι αυτή να έχη τέσσαρας κόρας ανυπάνδρους, να τας καμαρώνη; Και ποιος γονιός το δέχεται αυτό;
Λοιπόν έπεσε στα θεωτικά πράγματα. Έκαμε λειτουργίας πολλάς, και αγιασμούς, και παρακλήσεις. Επήρε τα ρούχα του γυιού της, και τα έβαλε να λειτουργηθούν από την Αγίαν Τράπεζαν. Επαίδευσε τον εαυτόν της με πολλάς νηστείας, αγρυπνίας, και γονυκλισίας.
Τελευταίον προσέφυγεν εις την χάριν της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολυτρίας. Αύτη είχε παρά Θεού το χάρισμα να διαλύη τας μαγείας και γοητείας. Επήγε, την ελειτούργησεν, έζωσε τον ναόν της επτά φοράς (τελούσα μόνη της ιδιαιτέραν λειτουργίαν περιπαθή εκ μητρικής στοργής) με κηρίον εκατονταόργυιον, το οποίον η ιδία είχε παρασκευάσει με τας χείρας της, και παρεκάλει την Αγίαν να χαλάση τα μάγια, να έλθη στον νουν του ο υιός της, ο ερωτοχτυπημένος και ποτισμένος από κακάς μαγγανείας, και να μη χάνη τα μυαλά του άδικα...

(Α. Παπαδιαμάντης, Η Φαρμακολύτρια. Απάνθισμα διηγημάτων Α. Παπαδιαμάντη, Ανθολόγηση: Ν.Δ. Τριανταφυλλόπουλος, Εκδόσεις Δόμος [Αθήνα, 2001], σσ. 356-357.)

2009
1. Ιούνιος

Α΄ ΚΕΙΜΕΝΟ: Mίλτος Σαχτούρης, Ελεγκτής, σ. 78. (Τα φάσματα ή η χαρά στον άλλο δρόμο, 1958)
Β΄ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α. Ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ποίησης του Μίλτου Σαχτούρη είναι η χρήση υπερρεαλιστικών εικόνων. Να καταγράψετε τις τρεις υπερρεαλιστικές εικόνες με τις οποίες διαρθρώνεται το συγκεκριμένο ποίημα.

Μονάδες 15

Β1. Έχει επισημανθεί ότι τα χρώματα είναι κυρίαρχο στοιχείο της ποιητικής του Μίλτου Σαχτούρη.
α) Να επαληθεύσετε με αναφορές στο ποίημα την παραπάνω επισήμανση.

Μονάδες 10

β) Να σχολιάσετε τον συμβολικό χαρακτήρα των χρωμάτων που κυριαρχούν στο ποίημα.

Μονάδες 10

Β2. Να σχολιάσετε τον τίτλο «Ο ελεγκτής» του ποιήματος του Μίλτου Σαχτούρη ως προς τη γλωσσική του μορφή.

Μονάδες 20

Γ. «εγώ
κληρονόμος πουλιών
πρέπει
έστω και με σπασμένα φτερά
να πετάω.»
Να σχολιάσετε το περιεχόμενο των παραπάνω στίχων σε δύο παραγράφους (140-160 λέξεις).

Μονάδες 25

Δ. Το ακόλουθο ποίημα του Γιάννη Ρίτσου με τον τίτλο «Ανταπόδοση» είναι ένα ποίημα για τον ρόλο του ποιητή. Να το συγκρίνετε ως προς το περιεχόμενό του με το ποίημα «Ο ελεγκτής» του Μίλτου Σαχτούρη.

Μονάδες 20

Ανταπόδοση

Πάλεψε με τις λέξεις, με το χρόνο, με τα πράγματα. Έδωσε
θέση
στην πεταλούδα, στο χαλίκι, στ' αλογάκι της Παναγίας,
στους ολονύκτιους στεναγμούς των άστρων, στη δροσοστάλα
που πέφτει απ' το ροδόφυλλο, στ' άρρωστο αηδόνι, στις μεγάλες
σημαίες,
στο γαλάζιο, στο κόκκινο, στο κίτρινο. Πλούτισε τον κόσμο
με μόχθο κι εγκαρτέρηση. Σκαλί σκαλί
ανέβηκε την πέτρινη τεράστια σκάλα. Τώρα, εκεί πάνω,
άλλα παράσημα δεν έχει πια παρά τα βέλη στα γυμνά πλευρά του.

Ανθολογία Γιάννη Ρίτσου, Επιλογή Χρύσα Προκοπάκη, Εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα ²2001

2. Ιούλιος

Α΄ ΚΕΙΜΕΝΟ: Γιάννης Ρίτσος, Η Σονάτα του Σεληνόφωτος, στ. 205-227 (σ. 47)
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α. Βασικό χαρακτηριστικό της ποίησης του Γιάννη Ρίτσου είναι η χρήση αντικειμένων από την καθημερινή ζωή. Να σχολιάσετε το χαρακτηριστικό αυτό της ποίησής του (μονάδες 9) και να δώσετε τρία παραδείγματα από το συγκεκριμένο απόσπασμα (μονάδες 6).

Μονάδες 15

Β1. Ο μονόλογος της ηρωίδας στο ποίημα «Η Σονάτα του Σεληνόφωτος» του Γιάννη Ρίτσου κινείται ανάμεσα στην ικεσία και την εξομολόγηση. Να επαληθεύσετε αυτή την κρίση δίνοντας ένα παράδειγμα για κάθε περίπτωση και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

Μονάδες 20

Β2. Μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία του θεατρικού μονολόγου είναι: α) η συχνή χρήση του πρωτοπρόσωπου ρήματος, β) η επανάληψη, γ) η εικονοπλασία, δ) η μεταφορά και ε) το ασύνδετο σχήμα. Να γράψετε ένα παράδειγμα για κάθε περίπτωση από το κείμενο που σας δόθηκε.

Μονάδες 20

Γ.
205 Συχνά πετάγομαι στο φαρμακείο απέναντι για καμμιάν ασπιρίνη,
άλλοτε πάλι βαριέμαι και μένω με τον πονοκέφαλό μου
ν' ακούω μες στους τοίχους τον κούφιο θόρυβο που κάνουν οι σωλήνες του νερού,
ή ψήνω έναν καφέ, και, πάντα αφηρημένη,
ξεχνιέμαι κ' ετοιμάζω δυο -ποιος να τον πιει τον άλλον;-
210 αστείο αλήθεια, τον αφήνω στο περβάζι να κρυώνει
ή κάποτε πίνω και τον δεύτερο, κοιτάζοντας απ' το παράθυρο τον πράσινο γλόμπο του φαρμακείου
σαν το πράσινο φως ενός αθόρυβου τραίνου που έρχεται να με πάρει
με τα μαντίλια μου, τα στραβοπατημένα μου παπούτσια, τη μαύρη
τσάντα μου, τα ποιήματά μου,
χωρίς καθόλου βαλίτσες -τι να τις κάνεις;
Να σχολιάσετε τους παραπάνω στίχους σε δύο παραγράφους (130 - 150 λέξεις).

Μονάδες 25

Δ. Να συγκρίνετε ως προς το περιεχόμενο το απόσπασμα από τη Σονάτα του Σεληνόφωτος του Γιάννη Ρίτσου με το απόσπασμα από το ποίημα «Όρθρος» του ίδιου ποιητή.

Μονάδες 20

ΟΡΘΡΟΣ
Το πρωί, πριν ακόμη καλά καλά πλύνουν και ντύσουν τα παιδιά,
έξω απ' τα σπίτια
ακούγονται να παρελαύνουν στο μεγάλο φως, τα μικρά,
πλανόδια επαγγέλματα,
η χορταρού, ο παγοπώλης, ο καρβουνιάρης,
ο τροχιστής, ο καρεκλάς, ο παπλωματάς· παρελαύνουν
με τα φτωχά τους σύνεργα, τον τροχό, το σφυρί, το μαχαίρι,
το φτυάρι, το πριόνι, το δοξάρι. -προχωρούν, και μπροστά
τους
βαδίζουνε οι μεγάλες, γυμνασμένες, ψαλμωδικές φωνές τους.
Έτσι ο δρόμος
γίνεται ο φωτισμένος νάρθηκας, με τις φαρδιές, ακτινωτές ραβδώσεις
από τους ίσκιους μιας αόρατης κιονοστοιχίας. Πάνω απ' τις δυο
σειρές τα σπίτια
ορθώνονται οι ολόλευκοι τρούλοι της μέρας. Κι εκείνοι
προχωρούν στό εσωτερικό του ναού, όπου τελείται η λειτουργία.
Τά φτωχά σύνεργά τους
αστράφτουν σα χρυσά αφιερώματα. Κι ενώ
τα σπίτια είναι ακόμη από μέσα υγρά, κι ενώ κι εσύ 'σαι
ανέτοιμος ακόμη κι απρόθυμος, βγαίνεις ωστόσο στο κατώφλι,
με τις σταγόνες του νερού στα μαλλιά σου, με την τσατσάρα στο
χέρι σου...

________________
τσατσάρα: λαϊκή λέξη για τη χτένα τσέπης.

 (Ανθολογία Γιάννη Ρίτσου, Επιλογή Χρύσα Προκοπάκη, Εκδόσεις Κέδρος [Αθήνα, 2000], σσ. 127-128.)

2010

1. Ιούνιος
Α΄ ΚΕΙΜΕΝΟ: Γιώργου Ιωάννου,  Στου Κεμάλ το Σπίτι (σ. 265-268)
[Δίδεται η σημασία των παρακάτω λέξεων]:
1. το πλαϊνό σπίτι του Κεμάλ· πρόκειται για το σπίτι του Κεμάλ Ατατούρκ στη Θεσσαλονίκη, όπου σήμερα στεγάζεται το τουρκικό προξενείο.
2. ντουτιά· η συκομουριά
3. Ισλαχανέ· περιοχή της Θεσσαλονίκης (τουρκ. σωφρονιστήριο)
4. μπαχτσέ· περιβολάκι
6. Μιά ιταλιάνικη μπόμπα· αναφέρεται στον ελληνο-ιταλικό πόλεμο (1940-1941)
7. εξάμβλωμα· έκτρωμα, κάθε τι το τερατώδες ή κακότεχνο

Β΄ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α1. Ο Γ. Ιωάννου αντλεί τα θέματά του κυρίως από τα παιδικά του χρόνια, τον κόσμο της προσφυγιάς, τον πόλεμο, τη Θεσσαλονίκη, τον τρόπο ζωής των απλών ανθρώπων. Για καθεμιά από τις παραπάνω περιπτώσεις να γράψετε ένα αντίστοιχο παράδειγμα μέσα από το κείμενο.

Μονάδες 15

Β1.α) Ο Αναστάσης Βιστωνίτης παρατηρεί ότι στα πεζογραφήματα του Γ. Ιωάννου «ο αφηγητής είναι η κυρίαρχη ατομική συνείδηση». Να αναφέρετε δύο στοιχεία που μπορούν να στηρίξουν την άποψη αυτή, καθώς και ένα παράδειγμα μέσα από το κείμενο, για καθένα από αυτά. (Μονάδες 8)
β) Να επισημάνετε στο κείμενο τα τρία βασικά χρονικά επίπεδα πάνω στα οποία οργανώνεται η αφήγηση και να τα σχολιάσετε συνοπτικά με αναφορές στο κείμενο. (Μονάδες 12)

Μονάδες 20

Β2.α) Να ερμηνεύσετε το νόημα των μεταφορών: κλεφτές ματιές (§ 2η), κάθεται κατατσακισμένη στο κατώφλι (§ 6η), είχε μαλακώσει την καρδιά (§ 6η), κατάγυμνη αυλή (§ 6η), αφράτο μάρμαρο (§ 7η). (Μονάδες 10)
β) Στην 7η παράγραφο: «Δεν την ξανάδαμε από τότε ... μυαλό τους», να εντοπίσετε την ειρωνεία του αφηγητή και να σχολιάσετε σύντομα τη σκοπιμότητά της. (Μονάδες 10)

Μονάδες 20

Γ1.α) Σε κάθε επίσκεψή της στο σπίτι η γυναίκα παραμένει στο κατώφλι της αυλής. Να εξηγήσετε σε μία παράγραφο τους λόγους της παραμονής της στο συγκεκριμένο χώρο. (Μονάδες 12)
β) «ανάμεσα στα δυνατά λόγια και τις φωνές, άκουσα μια γριά να σιγολέει: "Στό σπίτι αυτό καθόταν ένας μπέης, που είχε μια κόρη σαν τα κρύα τα νερά. Κυλιόταν κάτω, όταν φεύγανε, φιλούσε το κατώφλι. Τέτοιο σπαραγμό δεν ματαείδα"»: Να σχολιάσετε σε μία παράγραφο το περιεχόμενο του ανωτέρω αποσπάσματος. (Μονάδες 13)

Μονάδες 25

Δ1. Να συγκρίνετε, ως προς το περιεχόμενο, το πεζογράφημα του Γ. Ιωάννου «Στου Κεμάλ το Σπίτι» με το απόσπασμα που ακολουθεί από την «Απογραφή ζημιών» του ίδιου συγγραφέα.

Μονάδες 20

Δίπλα στο «Ακρόπολις» και μέχρι την οδό Πλάτωνος ήταν στη σειρά σπίτια μικρά και παμπάλαια, όπου μέχρι και την Κατοχή κατοικούσανε οικογένειες Εβραίων. Αυτά, με το ξενοδοχείο μαζί, σχημάτιζαν τη βορινή πλευρά της πλατείας, που σήμερα ονομάζεται «Μακεδονομάχων». Τα Σάββατα γριές Εβραίισες, με τις πατροπαράδοτες ατλαζένιες¹ φορεσιές της Καστίλλιας, στεκόντουσαν στις εξώπορτες με σταυρωμένα τα χέρια, για να περάσει ήσυχα και αναμάρτητα η άγια αργία². Τα σπίτια αυτά, αν δεν είχαν προλάβει να τα κατεδαφίσουν οι εργολάβοι, θα τα κατεδάφιζαν τώρα οπωσδήποτε οι στρατιωτικές μπουλντόζες, σε συνεργασία, βέβαια, με τους πολιτικούς μηχανικούς και τους άλλους σπουδαίους, που δεν ξέρω τι να πω, αλλά σαν πολύ εύκολα, προκειμένου για παλαιά σπίτια, σημειώνουν την ένδειξη «κατεδαφιστέον». Θαρρείς και το θεωρούν όλοι τους ευκαιρία να εξωραΐσουν την πόλη κατά τα γούστα τους και τα πρότυπά τους, απαλλάσσοντάς την από τις ενοχλητικές αυτές παλιατσαρίες³, που πλαισιώνουν, και πολύ ταιριαχτά μάλιστα, τα βυζαντινά μνημεία και τους χώρους της παλαιάς ζωής. Έτσι σαρώθηκε σιγά σιγά, από χρόνια, όλη η παλιά γειτονιά η γύρω από τη Ροτόντα, δηλαδή η παλιά ελληνική συνοικία της Καμάρας, αυτή που έδινε τον τόνο και τα επιχειρήματα, και αφέθηκε ο τόπος ελεύθερος για να φωτογραφίζουν οι τουρίστες με άνεση τη Ροτόντα.

(Γιώργου Ιωάννου, «Απογραφή ζημιών», από τη συλλογή Το δικό μας αίμα, 1980)

__________________________
1. ατλαζένιες: γυαλιστερές
2. άγια αργία: εννοεί την ημέρα του Σαββάτου, ημέρα αργίας για τους Εβραίους
3. παλιατσαρίες: σύνολα παλαιών, φθαρμένων ή και άχρηστων αντικειμένων
2. Ιούλιος
Α΄ ΚΕΙΜΕΝΟ: Κικής Δημουλά, Σημείο Αναγνωρίσεως
Β΄ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α1. Η Κική Δημουλά συχνά στην ποίησή της αφορμάται από στοιχεία του περιβάλλοντος χώρου. Στο συγκεκριμένο ποίημα:
α) ποιο εξωτερικό ερέθισμα δίνει την ποιητική αφόρμηση; (μονάδες 7)
β) πώς συνδέεται το εξωτερικό ερέθισμα με τον τίτλο του ποιήματος; (μονάδες 8)

Μονάδες 15

Β1. Στους στίχους 1-19 του ποιήματος, να επισημάνετε δύο παραδείγματα ιδιαίτερης γλωσσικής τόλμης της Δημουλά και να εξηγήσετε το νόημα του καθενός με ένα σύντομο σχόλιό σας.

Μονάδες 20

Β2.α) Γιατί η ποιήτρια απευθύνεται στο άγαλμα σε δεύτερο ενικό πρόσωπο; (μονάδες 10)
β) Ποιο είναι το συμβολικό περιεχόμενο που έχει ο «'Αργος» στο ποίημα; (μονάδες 10)

Μονάδες 20

Γ1. Στους στίχους 41-42 του ποιήματος υπάρχει η ιδεολογική κατακλείδα «Σε λέω γυναίκα / γιατ' είσ' αιχμάλωτη». Πώς συνδέεται η αιτιολόγηση του συγκεκριμένου χαρακτηρισμού με το περιεχόμενο των στίχων 21-40; Να αναπτύξετε την απάντησή σας σε δύο παραγράφους (περίπου 180 λέξεις συνολικά).

Μονάδες 25

Δ1. Στο «Σημείο Αναγνωρίσεως», η Κική Δημουλά εμμέσως καταγγέλλει τη μακραίωνη υποταγή της γυναίκας. Ποια θέση παίρνει απέναντι σε αυτό το ζήτημα ο Τόλης Νικηφόρου στο ποίημά του «γυναίκα», που σας δίνεται πιο κάτω, και πώς ο ίδιος αντιλαμβάνεται τη σχέση του με τη γυναίκα; Για την απάντησή σας να αξιοποιήσετε στοιχεία από το συγκεκριμένο ποίημα.

γυναίκα

κάθε μικρή σου υποταγή
μειώνει τη δική μου ελευθερία
εμένα ταπεινώνει
κάθε χαμένο σου δικαίωμα
πληγώνει τη δική μου αξιοπρέπεια
κάθε παραπανίσιο σου φορτίο
έχει σε μένα ρίζες προγονικές
.............................................................
κι όταν εσύ λιποψυχείς
εγώ είμαι ο αληθινός προδότης
στέκεσαι δίπλα μου
στο σπίτι, στη δουλειά ή στο οδόφραγμα
με τα ίδια μάτια
ελεύθερα ατενίζουμε τον ήλιο
περήφανοι
ασυμβίβαστοι
ωραίοι μέσα στα τόσα ελαττώματά μας
εμείς που η φύση έταξε σε σάρκα μία

(Από τη συλλογή του Τόλη Νικηφόρου Το μαγικό χαλί, 1980)

Μονάδες 20

2011

1. Μάιος
Α΄ ΚΕΙΜΕΝΟ: ∆ιονύσιος Σολωμός, Ὁ Κρητικός 1[18]-3[20] (σ. 17-20)
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α1. Να αναφέρετε ονομαστικά τρία από τα κύρια θέματα της Επτανησιακής Σχολής και για το καθένα να γράψετε ένα παράδειγμα από το ποιητικό κείμενο του ∆ιονυσίου Σολωμού που σας δόθηκε. 

Μονάδες 15

Β1. Σύμφωνα με την Ελένη Τσαντσάνογλου, ένα από τα γνωρίσματα του σολωμικού έργου είναι ότι ο ποιητής συνθέτει τη φυσική και τη μεταφυσική πραγματικότητα. 

α) Να εντοπίσετε και να σχολιάσετε δύο εικόνες του κειμένου που να επιβεβαιώνουν την παραπάνω άποψη. (μονάδες 10)

β) Γιατί, κατά τη γνώμη σας, ο ποιητής επιλέγει να αναγάγει στο απόσπασμα 2 [19.] τη λυρική του αφήγηση σε επίπεδο μεταφυσικό;  (μονάδες 10)

Μονάδες 20

Β2. Στο απόσπασμα 3 [20.] ο Σολωμός αναπτύσσει το μοτίβο της σιγής του κόσμου πριν από τη θεία  επιφάνεια. Να βρείτε δύο εκφραστικά μέσα με τα οποία αποδίδεται το μοτίβο αυτό στο συγκεκριμένο απόσπασμα (μονάδες 10) και να τα αναλύσετε (μονάδες 10). 

Μονάδες 20

Γ1. Να σχολιάσετε τους παρακάτω στίχους:

α) «Ἀστροπελέκι μου καλό, γιά ξαναφέξε πάλι!» 

     Τρία ἀστροπελέκια ἐπέσανε, ἕνα ξοπίσω στ' ἄλλο

    Πολύ κοντά στήν κορασιά μέ βρόντημα μεγάλο·

    (σε μία παράγραφο 80 - 100 λέξεων) (μονάδες 15)

β) Ἔψαλλε τήν Ἀνάσταση χαροποιά ἡ φωνή της,

     Κι ἔδειχνεν ἀνυπομονιά γιά νά 'μπει στό κορμί  της· (σε μία παράγραφο 60 - 80 λέξεων) (μονάδες 10)

Μονάδες 25

∆1. Στο παρακάτω απόσπασμα από το ποίημα του Γεράσιμου Μαρκορά «Ο Όρκος» ο Μάνθος (ήρωας της Κρητικής επανάστασης των ετών 1866-1869, που έχει σκοτωθεί στο ολοκαύτωμα του Αρκαδίου) απευθύνεται στην ετοιμοθάνατη αγαπημένη του. Να συγκρίνετε ως προς το περιεχόμενο το απόσπασμα αυτό του Μαρκορά με το κείμενο του «Κρητικού» που σας δόθηκε.

Μονάδες 20

Ἄκου, Εὐδοκιά!1  -Σὰν ἔπαψαν στὸ οὐράνιο περιγιάλι 

Τοῦ φτάσιμού μας ᾑ χαραίς² -ὠιμέ! -τὰ μύρια κάλλη,

Ποῦ³ μ' ἕνα βλέμμα ἐξάνοιξα⁴ τριγύρου σκορπισμένα,

Χλωμὰ καὶ κρύα μοῦ φάνηκαν, θυμούμενος ἐσένα.

Ἐπῆρα δρόμο μακρυνό. Σὰν πότε θὰ σὲ φέρῃ

Στὴν ἀγκαλιά μου ὁ Θάνατος ρωτοῦσα κάθε ἀστέρι,

Καὶ ὀμπρὸς ἀπέρναα⁵ κ' ἔκανα σὲ Ἀνατολὴ καὶ ∆ύση

Τὸ ἀγαπητό σου τ' ὄνομα γλυκὰ νὰ ἠχολογήσῃ.

Σὲ πλάγι οὐράνιο, ποῦ ψυχὴ δὲν ἤτανε κἀμμία,

Θλιμμένος χάμου ἐκάθισα. Στὴ μοναξιὰ τὴ θεία

Τὰ πρῶτα τῆς ἀγάπης μας εὐτυχισμένα χρόνια

Μοῦ φτερουγιάζανε ὀμπροστά, σὰν τόσα χελιδόνια.

Στὰ μέρη, ποὖχαν μᾶς ἰδῇ⁶ τόσαις φοραὶς ἀντάμα,

Ὁ νοῦς μου ξαναγύριζε -κ' ἰδὲς θαυμάσιο πρᾶμα!-

Ὅ,τι θωροῦσε ὁ λογισμὸς ἔπαιρνε σῶμα ὀμπρός μου,

Ὁποῦ⁷ δὲν εἶναι πρόσκαιρο, σὰν τ' ἄλλα ἐδῶ τοῦ κόσμου.

..................................................................................................

Ὤ! πᾶμε, ἀγάπη μου γλυκειά! πᾶμε, ὁ καιρὸς μᾶς βιάζει!

∆ὲν εἶναι χόρτο ἢ λούλουδο ποῦ ἐκεῖ νὰ μὴ σὲ κράζῃ·

Ἐκεῖ ἀπὸ χρόνια ἡ μάννα σου καὶ ὁ δοξαστός σου κύρης

Τὴ θεία φτεροῦγα τῆς ψυχῆς ἀκαρτεροῦν νὰ γύρῃς.

Πᾶμε! -ὁ καλὸς Ἡγούμενος⁸, οἱ Κρητικοί μας ὅλοι

Θὰ ἰδῇς ποῦ θἄρχωνται συχνὰ στ'ὡραῖο σου περιβόλι,

Καὶ θ'ἀγροικήσῃς ἀπ' αὐτούς, ποῦ γύρω μαζωμένοι

Στὴ χλωρασιὰ⁹ θὰ κάθωνται, τί μάχαις ἔχουν γένῃ,

Καὶ πόσα ἐβάψαν αἵματα κάθε βουνὸ τῆς Κρήτης,

Πρὶν σκύψῃ πάλε στὸ ζυγὸ τὴν ἔρμη κεφαλή της.

 Π.∆. Μαστροδημήτρης, Ο Όρκος του Μαρκορά, Εκδόσεις Κανάκη, σσ. 140-141. 

1. Εὐδοκιά: το όνομα της αγαπημένης του Μάνθου
2. ᾑ χαραίς: οι χαρές
3. ποῦ: που
4. ἐξάνοιξα: είδα, διέκρινα
5. ἀπέρναα: περνούσα
6. ποὖχαν μᾶς ἰδῇ: που μας είχαν δει
7. Ὁποῦ: που
8. Ἡγούμενος: ο ηγούμενος του Αρκαδίου
9. χλωρασιά: βλάστηση, πρασινάδα

2. Ιούνιος
Α΄ ΚΕΙΜΕΝΟ: Γιώργης Παυλόπουλος,  Τά Ἀντικλείδια
Β΄ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α1. Κύρια γνωρίσματα της ποίησης του Γιώργη Παυλόπουλου είναι η χρήση καθημερινού λεξιλογίου, ο παρατακτικός λόγος και η συμβολιστική γραφή. Για καθένα από τα παραπάνω χαρακτηριστικά να γράψετε ένα αντίστοιχο παράδειγμα από το ποίημα που σας δόθηκε. 

Μονάδες 15

Β1. Σύμφωνα με την Τασούλα Καραγεωργίου: «Tο ποίημα του Παυλόπουλου τελειώνει όπως άρχισε. Η Ποίηση είναι μια πόρτα ανοικτή˙ η πρόσκληση ανανεώνεται˙ η περιπέτεια δεν έχει τέλος». Σε ποιο σχήμα λόγου αναφέρεται η Τ. Καραγεωργίου; (μονάδες 5)  Να σχολιάσετε τη συγκεκριμένη επιλογή του σχήματος αυτού από τον ποιητή. (μονάδες 15)

Μονάδες 20

Β2.α) Γιατί, κατά τη γνώμη σας, ο ποιητής χρησιμοποιεί στα «Ἀντικλείδια» το α΄ και γ΄ πληθυντικό πρόσωπο για την εξιστόρηση και ερμηνεία του ποιητικού του μύθου; (μονάδες 10)

β) Να περιγράψετε δύο εικόνες με τις οποίες ο ποιητής δημιουργεί μια ατμόσφαιρα μυστηριακή. (μονάδες 10)

Μονάδες 20

Γ1. Να σχολιάσετε τους παρακάτω στίχους: 

α) Πολλοί κοιτάζουν μέσα χωρίς νά βλέπουν 

 τίποτα καί προσπερνοῦνε.  (σε μία παράγραφο περίπου 60-80  λέξεων) (μονάδες 10)

β)  Ἀκόμη

 καί τή ζωή τους κάποτε χαλᾶνε μάταια

 γυρεύοντας τό μυστικό νά τήν ἀνοίξουν.

 Φτιάχνουν ἀντικλείδια.  (σε μία παράγραφο περίπου 80-100 λέξεων) (μονάδες 15)

Μονάδες 25

∆1. Να συγκρίνετε ως προς το περιεχόμενο το ποίημα του Γ.  Παυλόπουλου «Τά Ἀντικλείδια» με το ποίημα του Γ.  Στογιαννίδη «Ἡ ποίηση».  

Μονάδες 20

Ἡ ποίηση 

Ἡ ποίηση εἶναι σκληρὴ 

δὲν τὴν κερδίζεις μὲ ψέματα,

δὲν τὴν ἀλλάζεις ξεκοιλιάζοντας τράπουλες

ἢ θυμιατίζοντας τὸν ἔξω ἀποδῶ.

Φωτιὰ

ποὺ βαστάει ἀπ' τὴν κόλαση

καὶ ποὺ μελτέμια Αὐγουστιάτικα

λουτρὰ ἰαματικὰ 

ποὺ οἱ δυστυχισμένοι ὀνειρεύονται.

Ἡ ποίηση σοῦ ἀφαιρεῖ τὴν πραγματικότητα

ἀφήνοντάς σε στὶς προσβάσεις τοῦ ὕπνου

νὰ μηρυκάζεις λέξεις.

Κάποτε ἄγγελος Κυρίου ἔρχεται

νὰ σοῦ ἀλλάξει τὸ μουσκεμένο προσκέφαλο.

Ἡ ποίηση εἶναι ἡ πιὸ σκληρὴ μοναξιά.

  (Από τη συλλογή του Γιώργου Στογιαννίδη, Στίς προσβάσεις τοῦ ὕπνου, 1976)